İşsizlik Maaşı Nedir, Nasıl Alınır?

İşsizlik maaşı, kanunen öngörülen koşulları sağlayan sigortalı işsizlere bağlanır. İşsizlik maaşı, yasada ifade edilen ismiyle işsizlik ödeneği için işçinin kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalması gerekir. Belirli süre ve miktarda bağlanan işsizlik maaşı ile işsiz kalan sigortalıların yeni bir iş bulma sürecinde ekonomik anlamda problem yaşamaması amaçlanır. İşsizlik maaşı almak isteyen bir kişi, kendi isteği ile işinden ayrılırsa veya sigortalı çalışan değilse yapacağı ödenek başvurusu menfi sonuçlanacaktır.

İşsizlik Maaşı Alma Şartları

İşsizlik maaşı ile ilgili ön koşulun sigortalı işsiz olmak olduğu ifade edildi. Bu ön koşul sağlandıktan sonra aşağıda ifade edilen koşulların da sağlanması gerekir. Şartların hepsi birlikte sağlanmalıdır. Herhangi birinin eksikliğinde işsizlik maaşı almak mümkün değildir. Peki, işsizlik ödeneği almak için sigortalı işsiz tarafından karşılanması gereken koşullar nelerdir?

• İşçinin kendi isteği ve kusurunun dışında bir sebepten ötürü işsiz kalması gerekir.
• İşçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinin feshedilmesinden önceki son 120 gün içinde hizmet akdine tabi olunması gerekir.
• İş sözleşmesinin sonlanmasından önceki üç yıl zarfında en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödenmiş olmalıdır.
• İş sözleşmesinin feshini izleyen 30 gün içinde gerek İŞKUR resmi web sitesi üzerinden gerekse en yakın İŞKUR birimine şahsen müracaat ederek işsizlik maaşı başvurusu yapılmalıdır.

İşsizlik Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?

İşsizlik maaşı başvurusu iş akdinin feshedilmesini takip eden 30 gün içinde yapılmalıdır. Başvuruda bulunacak kişi bizzat, kendisine en yakın İŞKUR birimine müracaat ederek başvurusunu tamamlamalı veya İŞKUR resmi web sayfası üzerinden online başvuruda bulunmalıdır. Sigortalı işsiz, mücbir sebepler istisna olmak üzere 30 gün içinde gerek İŞKUR birimine gerekse online ortam üzerinden başvuru gerçekleştirmezse bu takdirde geç kalınan sürenin toplam hak sahipliği süresinden düşürülmesi gerekecektir. Hak düşürücü süre olmayan 30 günlük süreye tabi kalınması işçinin yararınadır.

İşsizlik maaşı almak isteyen sigortalı işsizlerin, işsizlik ödeneği başvurusu ile iş arayan kaydı oluşturulur. Bu nedenle, ödenekten yararlanılabilmesi için kişinin iş almaya hazır halde olması şarttır. İşsizlik ödeneği başvurusunda bulunan kişiye işe yerleştirme, mesleki eğitim ve danışmanlık hizmetleri sağlanır. Bu itibarla müracaatın bizzat sigortalı işçi tarafından yapılması gerekir. Bir diğer ifade ile vekaletname ile başvuru olanağı yoktur. İşsizlik maaşına ilişkin sürecin en doğru şekilde yürütülmesi, olası problemlerde hukuki yolların işletilebilmesi ve hak kaybı yaşanmaması adına tecrübeli bir iş hukuku avukatından hukuki yardım talep etmek son derece yararlı olacaktır.

İşsizlik maaşı başvurusu sonucunda müspet sonuç alan ve işsizlik ödeneğine hak kazanan kişiler, aşağıda ifade edilen hizmetlerden de yararlanır:

• İşsizlik maaşı,
• Genel Sağlık Sigortası Primleri,
• Yeni bir iş bulma,
• Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi.

İşsizlik Maaşı Süresi

İşsizlik maaşının ne kadar süre ile alınabileceği düzenlenmiş olup hizmet sözleşmesinin feshinden önceki son üç sene içinde işsizlik sigortası primi ödenmiş sigortalı işsizlerin;

• 600 gün sigortalı olarak çalışması karşılığında 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışması karşılığında 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışması karşılığında 300 gün,

Süre ile işsizlik ödeneği bağlanır.

İşsizlik Ödeneği Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Günlük işsizlik ödeneği, işsizlik maaşına başvuran kişinin son dört aylık primine esas olan kazançları dikkate alınarak tespit edilen günlük ortalama brüt kazancının %40’ıdır. İfade edildiği gibi hesap edilen işsizlik maaşı tutarı, aylık asgari ücretin brüt miktarının %80’ini geçemez.

İşsizlik maaşı, vergi ve kesintiye tabi tutulabilen bir ödenek değildir. Damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi olmayan işsizlik maaşı bir başkasına devredilemez. İşsizlik ödeneğinin nafaka borçları haricinde haczedilmesi de mümkün değildir.

İşsizlik ödeneği başvurusu yapan sigortalı işsizlerin başvuru sonucu, başvurunun yapıldığı ay sonuna kadar neticelenir. İşsizlik maaşı almaya hak kazanan kişilerin ödenekleri her ayın beşinde ödenmekte olup ödenme tarihinin öne çekilmesinde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir. İşsizlik ödeneğine hak kazanan kişi, T.C. kimlik numaralı nüfus cüzdanı ile beraber herhangi bir PTT şubesine gidilerek maaşını alabilir.

İşsizlik Maaşının Kesildiği Haller

İşsizlik ödeneği, belirli miktar ve süre ile ödenir. İşsizlik ödeneği alınırken bazı hallerin gerçekleşmesi, işsizlik ödeneğinin kesilmesine neden olur. Bu haller şu şekildedir:

• İŞKUR, ödenek alan kişilere mesleklerine uygun iş teklifinde bulunur. Teklif edilen işler, kişinin en son çalıştığı işin şartlarına ve aldığı ücrete yakın olup ikamet edilen belediyenin sınırları içerisindedir. Söz konusu mesleklerin, herhangi bir haklı nedene dayanılmaksızın reddedilmesi, alınan işsizlik maaşının tekrar bağlanmamak üzere kesilmesine neden olur.
• İşsizlik maaşından yararlanan kişilerin çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine sahip müfettişler ve denetim görevlileri tarafından yapılan denetlemeler ile ödenek alan kişinin ödenek aldığı süreçte kayıt dışı şekilde çalıştığı tespit edilirse işsizlik maaşı tekrar başlatılmamak üzere kesilir.
• Ödenek alındığı süreçte, sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birinden yaşlılık aylığı alındığı takdirde aylığın alındığı tarih itibariyle işsizlik maaşı
• İŞKUR, işsizlik ödeneği alan kişilere meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitim programları sunar. Bu eğitim programları, ödenekten yararlanan kişilerce haklı bir sebep öne sürülmeksizin reddedilir yahut kabul edilmesine karşın devam edilmezse işsizlik ödeneği kesilir.
• Kurum tarafından kişiye çağrılar yapılabilir, bilgi ve belge talep edilebilir. Çağrılar vaktinde yanıtlanmaz, bilgi ve belgeler öngörülen sürede ibraz edilmezse işsizlik maaşı Söz konusu hallerin ortadan kalkması durumunda işsizlik maaşı ödemelerine tekrar başlanabilir.

İşsizlik maaşı başvurusu ile ödenek almaya başlayan kişilere genel sağlık sigortası hizmeti sunulur. İşsizlik maaşı alan kişilerin bakmakla yükümlü olduğu kimseler bulunuyorsa bu kişiler de genel sağlık sigortasından yararlanır. İşsizlik maaşı alan kişi, aşağıda ifade edilen hallerde kendisine en yakın İŞKUR birimine başvurmalı veya Alo170’i arayarak durumu bildirmelidir. Aksi halde ödenekten yararlanan kişi, kendi kusuru ve bilgi eksikliği sebebiyle fazla ödeme alırsa bu durumda yapılan fazla ödemeler yasal faizi ile birlikte işsizlik maaşı alan kişinden tahsil edilir. Bu haller şu şekildedir:

• herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alınması,
• silah altına alınılması,
• yurt dışına çıkılması,
• yetkili sağlık kuruluşunca istirahatli kılınması,
• ikamet adresinin değişmesi,
• bir işte çalışmaya başlanması veya
• mahkeme kararıyla işe iade edilmesi.

İşsizlik maaşı alan sigortalı işçi, ödenekten yararlanma süresi tamamlanmadan bir işe girerse ve ödenekten yararlanmak için lazım gelen koşulları yerine getiremeden tekrar işsiz kalırsa, önceden hal ettiği işsizlik maaşı süresi tamamlanıncaya kadar maaştan yararlanabilir.